10) Zirgüleli Hicaz Makamı
HİCAZ AİLESİ:
Bu dört makamın bir aile halinde bir araya toplanmasının nedeni, dördünün de çok büyük benzerlikler göstermesidir. Bunlardan Hümayun ve Hicaz Makamlarının dizilerinin pest tarafında Hicaz Dörtlüsü, Uzzal ve Zirgüleli Hicaz Makamlarının dizilerinin pest taraflarında Hicaz Beşlisi yer alır. Değişen, güçlü sesleri ve güçlü üstündeki çeşnilerdir.
Hicaz ailesindeki tüm makamlar çıkıcı – inicidir.
Hepsinin karar sesi Dügâh perdesidir.
10) Zirgüleli Hicaz Makamı:
a)Durağı: Dügâh perdesidir.
b)Seyri: Çıkıcı – inicidir.
c)Dizisi: Yerinde (Dügâh perdesinde) Hicaz beşlisine Hüseyni perdesinde Hicaz dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelmiştir.
d)Güçlüsü: Hüseyni perdesidir.
e)Donanımı: Si Bakiye Bemol, Do Bakiye Diyez, Sol Bakiye Diyez, Fa Koma Diyez.
f)Yedeni: Nim Zirgüle perdesidir.
g)Dizinin seyri: Durak veya güçlü sesi olan Hüseyni perdesi civarından seyre başlanır. Diziyi meydana getiren seslerde karışık gezindikten sonra Hüseyni perdesinde yarım karar yapılır. Daha sonra yine bütün dizide dolaşılarak, istenirse dizinin genişlemiş sesleri de kullanılarak Dügâh perdesinde yeden sesi de gösterilerek karar verilir.
h)Perde aralıkları: Dügâh, Dik Kürdi, Nim Hicaz, Neva, Hüseyni, Dik Acem, Nim Şehnaz, Muhayyer’dir.
i) Dizinin genişlemesi: Zirgüleli Hicaz Makamı 3 şekilde genişlemiştir. Bu genişlemeler şöyledir;
1) Durak üstündeki Hicaz Beşlisi Tiz Durak Muhayyer perdesi üzerine göçürülür.
2) Tiz Durak Muhayyer perdesi üzerine Buselik Beşlisi eklenir.
3) Hüseyni perdesindeki Hicaz Dörtlüsü Hüseynîaşiran perdesine göçürülür.
Not: Zirgüleli Hicaz Makamı dizisinin;
Rast perdesindeki inici – çıkıcı şeddi Zirgüleli Suzinâk Makamı,
Rast perdesindeki inici şeddi Hicazkâr Makamı,
Irak Perdesindeki inici şeddi Evcara Makamı,
Hüseynîaşiran perdesindeki inici şeddi Suzidil Makamı,
Yegâh perdesindeki inici şeddi Şedd-i Araban Makamıdır.
Bu makamlar, Göçürülmüş (Şed) Makamlar konusu içinde anlatılmaktadır.
Hicaz Ailesi içindeki bazı eserler:
- Acaba şen misin kederin var mı?
- Açık bırak pencereni örtme perdeyi bu gece
- Ada sahillerinde bekliyorum
- Adalardan bir yar gelir bizlere
- Ağlar gezerim sahili sanki benimlesin
- Akşam olur sabah olur yar gelmez
- Al goncayı deremedim
- Anladım sevmeyeceksin beni sen nazlı çiçek
- Apansız uyanırsan gecenin bir yerinde
- Artık bu solan bahçede bülbüllere yer yok
- Aşkı seninle tattı hicranla yandı gönül
- Ayrılık ateşten bir ok
- Ben gamlı hazan sense bahar
- Bende hicran yarasından da derin bir yara var
- Beni canımdan ayırdı gönlümü yıktı temelden
- Bir ateşim yanarım külüm yok dumanım yok
- Bir bahar akşamı rastladım size
- Bir dünya yarattım yalnız ikimiz için
- Bir gün karşılaşırsak ayrıldığımız yerde
- Bir kere sevdim diye bin pişman etme beni
- Bülbülün çilesi yanmakmış güle
- Çatılmış kaşlarınla kime düşman gibisin
- Çok yaşa sen Ayşe
- Dediler zamanla hep azalırmış sevgiler
- Değdi saçlarıma bahar gülleri
- Dil şad olacak diye kaç yıl avuttu felek
- Dil yarasını andıracak yâre bulunmaz
- Elveda meyhaneci artık kalamıyorum
- Enginde yavaş yavaş günün minesi soldu
- Erkilet güzeli bağlar bozuyor
- Ey büt-i nev eda olmuşum müptela
- Gemilerde talim var bahriyeli yârim var
- Gittin de bıraktın beni aylarca kederde
- Gölgesinde mevsimler boyu oturduğumuz
- Gönlümde açmadan solan (Senede bir gün)
- Gönlümün içindedir gözden ırak sevgili
- Gönül penceresinden ansızın bakıp geçtin
- Görmedim ömrümün asude geçen bir demini
- Gözlerimden yüzün kulaklarımdan sesin
- Gülşen-i hüsnüne kimler varıyor
- Gülünce gözlerinin içi gülüyor
- Hançeri aşkınla ey yar gönlüm üzre vurma
- Hastayım yaşıyorum görünmez hayaliyle
- Kader kime şikâyet edeyim seni
- Kapıldım gidiyorum bahtımın rüzgârına
- Karanfil oylum oylum geliyor servi boylum
- Körfezdeki üç beş güzel söylesinler şarkı gazel
- Mademki gidiyorsun bırakıp burda beni
- Mayadağ'dan kalkan kazlar
- Muhabbet bağına girdim bu gece
- Nasıl geçti habersiz o güzelim yıllarım
- Pencerenin perdesini aç bana göster yüzünü
- Sen hep beni mazideki halimle tanırsın
- Seninle bir sonbahar mevsimiydi tanıştık
- Sevemez kimse seni benim sevdiğim kadar
- Sevgimizin aşkımızın üstünden
- Söyle derdini kaç yıl çekecek bu dertli başım
- Söyleyemem derdimi kimseye
- Şarkılar söyle o sahillerde
- Şarkılardan fal tuttum
- Tadı yok sensiz geçen ne baharın ne yazın
- Ufuklara yaslanmış yorgun dağlar sırayla
- Yadeller aldı beni taşlara çaldı beni
- Yalan değil pek kolay olmayacak unutmak
- Yalancının birine kapıldı kaldı gönül
- Yalanım yoktur asla gönül nedir bilirim
- Yar saçların lüle lüle
- Yeşil gözlerinden muhabbet kaptım
- Yıllar ne çabuk geçti o günler arasından
- Yıllarca yazık boş yere hülyalara kandım
- Yollarına gül döktüm gelir de geçer diye